झटारो - एसएलसीको

पछील्ला केही समाचारहरु:

“एसएलसीमा आधाभन्दा बढी फेल”, “एसएलसी परिणाम : दुई खर्ब लगानी, बालुवामा पानी”, “एसएलसीमा फेल भएपछि आत्महत्या”, “एसएलसी ओरालै ओरालो”............

शिक्षामा राजनीति भित्रिए पछी यस्तै हुन्छ । राजनीतिमा शिक्षाको आवश्यकता छ, उल्टो होइन । ९ अर्बको सरकारी खर्च र चार वर्षको समय व्यर्थमा खर्च गरेर २०६९ जेठ १५ को मध्यरातपछि संविधानसभा १०० % फेल भयो । आज ५२.८४ प्रतिशत विद्यार्थी ‘फेल’ भए पढ्दा दु:खलाग्छ । यो 'फेल' भन्ने शब्द शिक्षामा किन प्रयोग गरिन्छ? फेल त ६०१ सभासद भा'का हुन । फेल त ति आडम्बरी नेताहरु भा'का हुन । जनताको सपनाको खेती गर्ने, बन्द, जुलुस, तोडफोड गर्ने ति सारा पाखण्डीहरु फेल भएका हुन । विद्यार्थी कहिलै फेल हुँदैन । मनै कटक्क हुन्छ यो 'फेल' शब्द सुन्दा । 'you failed' भनेर घाऊमा नुनचुक किन छर्किने ? "एसएलसीमा फेल भएपछि आत्महत्या" जस्ता अत्यन्त मार्मिक खबर सुन्न नपरोस । मेरो शुभकामना सम्पूर्ण १० कक्षासम्म पुगेर एसएलसी दिनुभएकाहरुलाई । कक्षा १० सम्म पुग्ने तपाईं विद्यार्थीहरु आजका धेरै नेताहरु भन्दा सिक्षित हुनुभयो । अर्को बर्ष अझ मेहेनत गर्नु होला ।

हिसाब पनि कस्तो - सरकारले दस वर्षे विद्यालय शिक्षाका लागि ४ खर्बभन्दा बढी खर्च गर्दै आएको छ रे अनी आधा भन्दा बढी फेल भएकोले २ खर्ब खेर गयो रे ! मेरो प्रश्न - आज २ खर्ब रुपैयाँको प्रतिफल नदिने शिक्षा किन चाहियो? भन्नेहरुलाई - ९ अर्ब सरकारी खर्चको प्रतिफल नदिने फेरी संबिधानसभाको निर्वाचन किन चाहियो ? सरकारले  पास संख्या बढाउन पहिले किन विद्यार्थी फेल हुन्छन्? भन्ने थाहा पाउनुपर्छ । घोकन्ते र रटन्ते शिक्षा शीघ्रवाष्पशील हुन्छ  /

विद्यार्थी भनेको त मेरो बिचारमा काँचो माटो जस्तै हुन । शिक्षक र शिक्षा प्रणाली कुमाले हुन । कुमालेले काँचो माटोलाई कुन आकार दिन्छ त्यो कुमालेको हातमा भर पर्छ । सुरुवाती हस्तक्षेपको आवश्यकता छ । स्कुल भर्ना हुने उमेर बाट नै । सुरुवाती हस्तक्षेप परिवारबाट अनी शिक्षकबाट सुरुहुन्छ । कापीकलम, पुस्तक किनीदिदैमा परिवारको कर्तब्य पुरा हुँदैन अनी किताब खोलेर भटट पढाउदै गृहकार्य दिदैमा शिक्षकको कर्तब्य पुरा हुँदैन । शिक्षक र विद्यार्थीको सम्बन्ध कक्ष्याकोठा भन्दा बाहिर पनि झल्किनु पर्छ । यो सम्बन्धको पाइला शिक्षकले नै अघी बढाउनु पर्छ । बिशेषगरी त्यस्ता बिद्यार्थी तर्फ पाइला बढाउनु पर्छ जो परिक्षामा अनी कक्षामा संघर्शको सामना गर्दैछन । विद्यार्थीको अध्ययनसिलता, कार्यसैली अनी शिक्षा ग्रहणको क्षमताको सल्यकृया हुनु जरुरी छ । अनी सरकारले खर्च प्रयोगात्मक शिक्षामा खर्च गर्नु अत्यावसक छ ।

म पनि उ बेला कक्षा ४ बाट ५ मा उक्लिन सकिन, ठाडो भाषामा भन्नु पर्दा 'फेल' भएँको थिएँ ज्योति माध्यमिक इटहरीमा । ३ हो कि ४ बिषय लागेर । म बिग्रे भनेर मेरा उ बेलाका शिक्षक / शिक्षिकाको मेरो घरमा 'तपाइँको छोरो खत्तम भयो' भनेर सुनाएछन ।  मेरी दिदी र म कक्षा ४ मा थियौँ, एउटै क्लासमा । त्यस्पछी मलाई कक्षा २ मा झारियो । दिदी ५ मा गइ म २  मा झरेँ । 'कतीमा पढ्छौ?' भनेर सोध्नेहरु देखी झनक्क रिस उठ्थ्यो । मलाई जिस्काउनैको लागि कोही कोही त दिनदिनै सोध्थे, आज बुझ्दैछु । हुन पनी २ मा पढ्ने केटाकेटी भन्दा उमेरमा अनी उचाइमा ठुलै थिएँ । स्कुलको ड्रेस लाएको बेलामा त म सबैबाट टाढा नै हुन्थे । कतीपल्ट त म चिनेको मान्छे अनी छिमेकीको घर छल्दै दौडेको पनि याद छ !

बहुसंख्यक युवालाई अयोग्य सिद्ध गर्ने एसएलसी परीक्षाको हाउगुजीलाई समाप्त गर्न ढिलो गर्न नहुने देखिन्छ। सरकार, विद्यालयका शिक्षक र सञ्चालकले मात्र हैन परिवारले समेत दोष तिनै पीडित बालबालिकामाथि थोपर्छन्। एसएलसी सकिएपछी अनी परिक्षाफल प्रकाशित हुनु अघी बिचको समय निकै महत्वपूर्ण हुन्छ । यो बेलामा पारीवार अनी स्कुलका शिक्षक शिक्षिकाहरुको भूमिका र सकृयाता झन बड्नु आवश्यक छ । बिशेषगरी कक्षामा अनी पढाईमा संघर्सरत विद्यार्थीहरु प्रती ता कि "एसएलसीमा फेल भएपछि आत्महत्या" जस्ता अत्यन्त मार्मिक खबर सुन्न नपरोस । आफु परिक्षामा उतिर्ण नहुने प्राय: पक्का हुने विद्यार्थीहरुको मानसिक्ता बुज्ने अनी उनीहरुलाई अर्को पटकको लागि प्रेरणा र हौसला दिन जरुरी छ ।

-    S.N.

Sources:

http://nagariknews.com/opinions/98-opinion/42152-2012-06-15-04-27-00.html

http://nagariknews.com/society/education/42092-2012-06-13-18-46-27.html

http://nagariknews.com/news-highlights/139-highlights/42091-2012-06-13-18-42-24.html

http://nagariknews.com/society/nation/42144-2012-06-15-02-33-32.html